شناسه حدیث :  ۳۱۰۸۲۹

  |  

نشانی :  توحید المفضل  ,  جلد۱  ,  صفحه۱۴۷  

عنوان باب :   المجلس الثالث منافع النار و جعلها كالمخزونة في الأجسام

معصوم :   امام صادق (علیه السلام)

وَ اَلنَّارُ أَيْضاً كَذَلِكَ فَإِنَّهَا لَوْ كَانَتْ مَبْثُوثَةً كَالنَّسِيمِ وَ اَلْمَاءِ كَانَتْ تُحْرِقُ اَلْعَالَمَ وَ مَا فِيهِ وَ لَمَّا لَمْ يَكُنْ بُدٌّ مِنْ ظُهُورِهَا فِي اَلْأَحَايِينِ لِغَنَائِهَا فِي كَثِيرٍ مِنَ اَلْمَصَالِحِ جُعِلَتْ كَالْمَخْزُونَةِ فِي اَلْأَجْسَامِ فَتُلْتَمَسُ عِنْدَ اَلْحَاجَةِ إِلَيْهَا وَ تُمْسَكُ بِالْمَادَّةِ وَ اَلْحَطَبِ مَا اُحْتِيجَ إِلَى بَقَائِهَا لِئَلاَّ تَخْبُوَ فَلاَ هِيَ تُمْسَكُ بِالْمَادَّةِ وَ اَلْحَطَبِ فَتَعْظُمَ اَلْمَئُونَةُ فِي ذَلِكَ وَ لاَ هِيَ تَظْهَرُ مَبْثُوثَةً فَتُحْرِقَ كُلَّ مَا هِيَ فِيهِ بَلْ هِيَ عَلَى تَهْيِئَةٍ وَ تَقْدِيرٍ اِجْتَمَعَ فِيهَا اَلاِسْتِمْتَاعُ بِمَنَافِعِهَا وَ اَلسَّلاَمَةُ مِنْ ضَرَرِهَا ثُمَّ فِيهَا خُلَّةٌ أُخْرَى وَ هِيَ أَنَّهَا مِمَّا خُصَّ بِهَا اَلْإِنْسَانُ دُونَ جَمِيعِ اَلْحَيَوَانِ لِمَا لَهُ فِيهَا مِنَ اَلْمَصْلَحَةِ فَإِنَّهُ لَوْ فَقَدَ اَلنَّارَ لَعَظُمَ مَا يَدْخُلُ عَلَيْهِ مِنَ اَلضَّرَرِ فِي مَعَاشِهِ فَأَمَّا اَلْبَهَائِمُ فَلاَ تَسْتَعْمِلُ اَلنَّارَ وَ لاَ تَسْتَمْتِعُ بِهَا وَ لَمَّا قَدَّرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَكُونَ هَذَا هَكَذَا خَلَقَ لِلْإِنْسَانِ كَفّاً وَ أَصَابِعَ مُهَيَّئَةً لِقَدْحِ اَلنَّارِ وَ اِسْتِعْمَالِهَا وَ لَمْ يُعْطِ اَلْبَهَائِمَ مِثْلَ ذَلِكَ لَكِنَّهَا أُعِينَتْ بِالصَّبْرِ عَلَى اَلْجَفَاءِ وَ اَلْخَلَلِ فِي اَلْمَعَاشِ لِكَيْلاَ يَنَالَهَا فِي فَقْدِ اَلنَّارِ مَا يَنَالُ اَلْإِنْسَانَ عِنْدَ فَقْدِهَا وَ أُنَبِّئُكَ مِنْ مَنَافِعِ اَلنَّارِ عَلَى خِلْقَةٍ صَغِيرَةٍ عَظِيمٍ مَوْقِعُهَا وَ هِيَ هَذَا اَلْمِصْبَاحُ اَلَّذِي يَتَّخِذُهُ اَلنَّاسُ فَيَقْضُونَ بِهِ حَوَائِجَهُمْ مَا شَاءُوا فِي لَيْلِهِمْ وَ لَوْ لاَ هَذِهِ اَلْخُلَّةُ لَكَانَ اَلنَّاسُ تُصْرَفُ أَعْمَارُهُمْ بِمَنْزِلَةِ مَنْ فِي اَلْقُبُورِ فَمَنْ كَانَ يَسْتَطِيعُ أَنْ يَكْتُبَ أَوْ يَحْفَظَ أَوْ يَنْسِجَ فِي ظُلْمَةِ اَللَّيْلِ وَ كَيْفَ كَانَ حَالُ مَنْ عَرَضَ لَهُ وَجَعٌ فِي وَقْتٍ مِنْ أَوْقَاتِ اَللَّيْلِ فَاحْتَاجَ إِلَى أَنْ يُعَالِجَ ضِمَاداً أَوْ سَفُوفاً أَوْ شَيْئاً يَسْتَشْفِي بِهِ فَأَمَّا مَنَافِعُهَا فِي نَضْجِ اَلْأَطْعِمَةِ وَ دَفَاءِ اَلْأَبْدَانِ وَ تَجْفِيفِ أَشْيَاءَ وَ تَحْلِيلِ أَشْيَاءَ وَ أَشْبَاهِ ذَلِكَ فَأَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَى وَ أَظْهَرُ مِنْ أَنْ تَخْفَى
زبان ترجمه:

توحید مفضل / ترجمه میرزایی ;  ج ۱  ص ۱۳۵

اگر آتش نيز مانند نسيم و آب پراكنده بود جهان و جهانيان را مى‌سوزانيد. امّا از آنجا كه گاه گاهى سخت بدان نياز مى‌افتد و منافع بسيار در آن نهفته مانند ذخيره در اجسام نهاده شده است كه در وقت نياز به دست مى‌آيد و به قدرى كه نياز است با فتيله و روغن و هيزم پديد مى‌آورند.اگر قرار بود كه آتش را براى هميشه با فتيلۀ روغنى و هيزم نگاه دارند براى مردم دشوار و گران تمام مى‌شد.نيز مانند آب و هوا پراكنده نيست كه همه چيز را بسوزاند بلكه به اندازه و مقدار مشخصى است تا هم سود رساند و به كار آيد و هم از رساندن زيان به انسان باز ماند.در آتش،ويژگى و خاصيت ديگرى نيز نهفته است و آن اين كه تنها در دسترس و اختيار انسان است؛زيرا سود آن تنها به انسان مى‌رسد. اگر آتش در اختيار او نبود در زندگى و معاش،زيان بسيار مى‌ديد.اما چهارپايان از آتش بهره نمى‌گيرند و از آن استفاده نمى‌نمايند. از آنجا كه تقدير الهى بر اين تعلق گرفت،[كه انسان از آتش سود برد و حيوان نبرد]به او دستهايى و انگشتانى مناسب براى افروختن آتش و استعمال آن عطا فرمود ولى اگر چه به حيوان داده نشده اما در عوض به حيوان در برابر سختى و سرما شكيبايى و صبر بيشتر داده شده است تا دشواريهايى كه در وقت نبودن آتش به انسان مى‌رسد در وقت نبودن آتش به حيوان نرسد. اينك تو را از سود آتش در[برافروختن]چيزى كه به ظاهر كوچك ولى در واقع پر ارزش و بزرگ است،آگاه مى‌كنم.اين جرم صغير همان چراغى است كه مردم آن را در دست مى‌گيرند و نيازهاى شبانه خود را با آن رفع مى‌كنند. اگر اين شىء نبود مردم گويى كه عمر خود را در قبر تاريك مى‌گذراندند. در اين زمان چه كسى توان خواندن،نوشتن و حفظ‍‌ كردن دارد؟يا چه كسى در تاريكى شب چيزى مى‌بافد؟اگر در دل تاريك شب بر كسى دردى سخت عارض مى‌گشت و به دارو و درمان نيازمند مى‌شد[بدون روشنايى]چه مى‌كرد؟ نيز در رسيدن و پختن خوردنيها و گرم كردن بدنها و خشك نمودن اشيا و تجزيه و تحليل كردن مواد به كار مى‌آيد.بى‌ترديد فوايد آتش در شماره نمى‌آيد و واضحتر از آن است كه نياز به ذكر داشته باشد.

divider

توحید مفضل / ترجمه کاظمی ;  ج ۱  ص ۹۵

و اما بهايم و ساير حيوانات پس ايشان را بآتش تمتعى نيست و در مصالح خود بكار نميبرند و چون حق تعالى چنين مقدر كرده است لهذا براى آدمى كفها و انگشتان براى تحصيل آتش و استعمال آن عطا كرده است و بساير حيوانات اينها را نداده و ليكن اعانت كرده است ايشان را بصبر در مشقتها و سرماها تا بايشان نرسد از نيافتن آتش آنچه بآدميان ميرسد.
و ترا خبر دهم از منافع آتش بامر صغيرى كه منفعتش عظيم است و آن چراغيست كه مردم مى‌افروزند و شبها در حوائج خود بكار ميبرند اگر اين نبود مردم در شب‌ها امثال مردگان قبرها بودند و در شب تار نمى‌توانستند كتابت و خياطى و نساجى كردن و چگونه ميشد حال كسى كه او را دردى عارض شود در وقتى از اوقات شب محتاج شود بضمادى يا صفادى يا دوائى ديگر كه بآن استشفاء نمايند و منافع آتش،پختن طعامها و گرم كرد بدن‌ها و خشكانيدن جامه‌ها و تحليل اشياء زياده از آنست كه احصاى آن توان نمود و از آن ظاهرتر است كه محتاج ببيان باشد بلكه از خود آتش روشن‌تر است.

divider